بهای تمام شده ی موجودی های مواد و كالا
بهای تمام شده ی موجودی های مواد و كالا
بهای تمام شده ی موجودی مواد و كالا بايد در برگيرنده مخارج تبديل و ساير مخارجی باشد كه واحد تجاری در جريان فعاليت معمول خود، برای رساندن كالا يا خدمات به مكان و شرايط فعلی آن متحمل شده است. در مورد كالای توليد شده نيز، هزينه های توليد به عنوان بهای تمام شده در نظر گرفته ميشوند. تخفيفات تجاری ثبت نميشوند و تخفيفات نقدی خريد در صورت پرداخت در دوره مشمول تخفيف در محاسبه بهای تمام شده ی كالای خريداری شده لحاظ نميشوند. در روش ناخالص تخفيفات نقدی خريد در صورت سود و زيان از خريد كالا كسر ميشود، و در روش خالص تخفيفات از دست رفته به عنوان هزينه مالی در ساير هزينه های غير عملياتی گزارش ميشود. روش تجويز شده در استاندارد 8 ،روش ناخالص است.
نكته1:هزينه مالی يوزانس غيراختياری وتفاوتهای ارزی قابل ملاحظه به بهای تمام شده كالا منظور می شود.
نكته2 :بهای تمام شده موجودی مواد و كالا بايد با استفاده از روش های شناسايی ويژه، فايفو يا ميانگين موزون محاسبه شود.
2.آمار موجودی مواد و كالا
چنانچه، مزايا و مخاطرات كالا به خريدار انتقال يافته باشد بايد توسط خريدار ثبت شود.بررسی مصاديق:
1.كالای در راه
2 .كالای امانی
3 .فروش های خاص
4 .كم نمايی و بيش نمايی موجودی كالای پايان دوره
كالای در راه
كالای در راه:چنانچه،كالای خريداری شده تا پايان سال مالی دريافت نشده باشد، و بر اساس فوب نقطه حمل ارسال شده باشد، مالكيت آنها هنگام تحويل كالا توسط فروشنده به شركت حمل كننده به خريدار منتقل ميگردد. به دليل آنكه مزايا و مخاطرات آن هنگام تحويل كالا به شركت حمل كننده، از فروشنده به خريدار انتقال مييابد. اما اگر كالا بر اساس فوب مقصد ارسال شود، مالكيت هنگام تحويل كالا توسط شركت حمل كننده به خريدار، از فروشنده به خريدار انتقال مييابد.
كالای امانی
كالای امانی: چنانچه،در پايان سال مالی كالای نزد حق العمل كاران و نمايندگی ها به فروش نرسد، اينگونه كالاها به عنوان كالای امانی نزد ديگران محسوب ميشود. بنابراين، در صورتهای مالی شركت ارسال كننده گزارش ميشود. در مقابل، كالای امانی ديگران نزد واحد تجاری، نبايد در آمار موجودی كالای پايان دوره واحد تجاری منظور شود.
فروش های خاص
فروش های خاص:در برخی موارد، به رغم آنكه، مالكيت به خريدار منتقل ميشود، اما فروشنده مخاطرات مربوط به كالا را حفظ ميكند و يا برعكس، به رغم آنكه مالكيت به خريدار منتقل نميشود، اما مزايا و مخاطرات كالا به خريدار منتقل ميشود. در فروش كالا با حق برگشت، خريدار حق برگشت كالا را به فروشنده دارد. اگر فروشنده بتواند به طور منطقی و معقول ميزان كالای برگشتی را برآورد نمايد، فروش را شناسايی مي نمايد.
كم نمايی و بيش نمايی موجودی كالای پايان دوره
كم نمايی و بيش نمايی موجودی كالای پايان دوره:رابطه موجودی كالای پايان دوره و سود خالص، مستقيم است. اگر اشتباها موجودی كالای پايان دوره بيش نمايی شود،سود خالص نيز بيش نمايی می شود، عكس آن نيز صادق است.
رابطه موجودی كالای اول دوره و سود خالص، معكوس است.چنانچه،اشتباها موجودی كالای اول دوره بيش نمايی شود، سود خالص كم نمايی می شود،عكس آن نيز صادق است.
نكته3: موجودی كالای پايان دوره سال جاری، در سال مالی بعد موجودی كالای اول دوره خواهد بود.اگر موجودی پايان دوره سال جاری بيش نمايی شود و در سال بعد اين اشتباه كشف نشود،موجودی كالای اول دوره سال مالی بعد نيز بيش نمايی شده، و سود خالص، كم نمايی می شود كه پس از دو سال اثر آن برسود انباشته خنثی می شود.
3.اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش
موجودی مواد و كالا بايد بر مبنای اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش تك تك اقلام يا گروه های اقلام مشابه اندازه گيری شود.
خالص ارزش فروش عبارت است از بهای فروش (بعد از كسر تخفيفات تجاری ولي قبل از تخفيفات مربوط به تسويه حساب) پس از كسر:
- مخارج برآوردی تكميل
- مخارج برآوردی بازاريابی، فروش و توزيع.
دلايل اصلی كاهش خالص ارزش نسبت به بهای تمام شده به قرار زير ميباشند:
1 .افزايش هزينه ها يا كاهش قيمت فروش
2 .خرابی موجودی
3 .نایابی موجودی
4 .فروش عمدی با زيان
5 .وقوع اشتباهات در توليد يا خريد.
نكته4: روش قلم به قلم منجر به گزارش كمتر و روش گروه به گروه منجر به گزارش بيشتر موجودی كالا گرديده است.به بيان بهتر،شدت محافظه كاری در روش قلم به قلم بيشتر است.
مثال1:با توجه به اطلاعات زير اثر تعديل ذخيره كاهش ارزش موجودی كالا بر سود واحد تجاری تعيين ميشود: (ارقام به هزار ريال)
در صورتی كه، در سال های مالی پس از ايجاد ذخيره خالص ارزش فروش موجودی كالا افزايش يابد تنها تا سقف پوشش هزينه شناسايی شده قبلی،
درآمد شناسايی ميشود. در واقع، اين درآمد همان بازيافت هزينه شناسايی شده قبلی است.
مبلغ كاهش ارزش موجودی مواد و كالای ناشی از اعمال قاعده اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش و كليه زيانهای مرتبط با موجودی مواد و كالا را
بايد در دوره كاهش ارزش يا وقوع زيانهای مربوط به عنوان هزينه شناسايی كرد. در مورد موجوديهايی كه در دوره قبل به مبلغی كمتر از بهای تمام شده، ارزيابی شده است و در دوره جاری به دليل افزايش در خالص ارزش فروش، به مبلغ بيشتری ارزيابی گردد، هرگونه افزايش از اين بابت در دوره جاری بايد به عنوان درآمد يا كاهش هزينه دوره جاری (حداكثر تا جبران كاهش قبلی) شناسايی شود.
در شرايط استثنايی، اگر نتوان خالص ارزش فروش را تعيين نمود، و احتمال رود كه بهای جايگزينی در حد متعارفی از خالص ارزش فروش كمتر باشد، بهای
جايگزينی ميتواند تقريبی قابل قبول برای خالص ارزش فروش تلقی گردد.
در مواردي كه، خالص ارزش فروش موجودی مواد اوليه، كمتر از بهای تمام شده آن است، به شرطی كه كالاهايی كه از مواد مزبور ساخته مي شود بتواند با سود به فروش رسد، مبلغ دفتری مواد اوليه كاهش نمی يابد.
نكته5 :ذخيره كاهش ارزش موجودی كالا صرفا در پايان سال مالی تعديل می شود.
نكته6 :در اعمال قاعده اقل ، حداكثر سود يا درآمد قابل شناسايی ، معادل مانده ذخيره كاهش ارزش است.
روش های ارزشيابی خاص
1.سود ناخالص
2.روش خرده فروشی
روش سود ناخالص
اين روش معمولاً در مواردی كه گزارشهای مالی ميان دوره ای تهيه می شود يا موجودی مواد و كالا، بنا به دلايل مختلف از دست می رود، و يا برای كنترل
مدارك سيستم دائمی بيشتر كاربرد دارد.يك روش برآوردی است كه بر اساس روند گذشته درصد سود ناخالص بدست مي آيد.
در اين روش، سود ناخالص بر اساس درصدی از بهای تمام شده كالای فروش رفته يا فروش مشخص ميشود، سپس، با محاسبه بهای تمام شده كالای
فروش رفته و كسر آن از بهای تمام شده كالای آماده برای فروش، بهای تمام شده موجودی كالای پايان دوره به دست می آيد.
نكته 7 : چنانچه، سود ناخالص به صورت درصدی از بهای تمام شده كالای فروش رفته بيان شود، ابتدا به درصدی از فروش تبديل شده، سپس درمحاسبات به كار می رود.
فرمول تبديل درصد سود ناخالص به بهای تمام شده به درصد سود ناخالص فروش به قرار زير است:
روش خرده فروشی
روش خرده فروشی برآورد موجودی كالا و بهای تمام شده كالای فروش رفته نسبتاً مشابه روش سود ناخالص است. روش خرده فروشی مبتنی بر نسبت
بهای تمام شده دوره جاری است. در صورتيكه، روش سود ناخالص مبتنی بر درصد سود ناخالص دوره های مالی قبل است. در روش خرده فروشی، كالای
خريداری شده و موجودی كالای اول دوره، دارای دو قيمت هستند، يكي به بهای تمام شده و ديگری به بهای خرده فروشی كه از طريق تقسيم بهای تمام
شده بر بهای خرده فروشی، نسبت بهای تمام شده به دست مي آيد.
چنانچه، از كالای آماده برای فروش به قيمت خرده فروشی، مبلغ فروش كسر گردد، موجودی كالای پايان دوره به قيمت خرده فروشی به دست می آيد.
سپس، موجودی كالای پايان دوره به قيمت خرده فروشی در نسبت بهای تمام شده محاسبه شده، ضرب ميشود تا موجودی كالای پايان دوره به بهای تمام
شده محاسبه گردد.
مثال 2: شركت راسخ از روش خرده فروشی برای محاسبه بهای تمام شده موجودی كالا و بهای تمام شده كالای فروش رفته استفاده می نمايد.
اطلاعات زير در خصوص خريد و فروش كالا و موجودی كالای اين شركت در دست است: (ارقام به ميليون ريال)
اگر نسبت بهای تمام شده به قيمت خرده فروشی محاسبه شود، به سهولت بهای تمام شده موجودی كالای پايان دوره قابل محاسبه خواهد بود.
نسبت بهای تمام شده به قيمت خرده فروشی:
بهای تمام شدهی موجودی كالای پايان دوره و بهای تمام شده كالای فروش رفته به قرار زير محاسبه مي شود:
در صورتی كه، فرض فايفو به كار رود، نسبت بهای تمام شده به بهای خرده فروشی بدون لحاظ موجودی كالای اول دوره محاسبه می شود. چون، در روش
فايفو فرض می شود، موجودی كالای اول دوره به فروش رسيده است.
مثال 3 : با توجه به اطلاعات مثال 2 و با به كارگيری فرض فايفو مجدداً بهای تمام شده موجودی كالای پايان دوره و بهای تمام شده كالای فروش رفته محاسبه می شود:
شرکت نرم‌افزاری نارنگ‌سیستم
شرکت نارنگ‌سیستم، با ارائه بسته‌های اختصاصی متناسب با مشاغل و صنایع مختلف، برای هوشمندسازی و سازماندهی اطلاعات مالی و حسابداری کسب‌و‌کارها طراحی و عرضه شده است.
گزارشهای جامع و کاربری آسان نرم‌افزارهای نارنگ‌سیستم این امکان را در اختیار مدیران سازمان‌ها قرار می‌دهد تا تصمیم‌گیری‌های مالی به شیوه‌ای کارامدتر اتخاذ گردد. همچنین، اولویت اول متخصصین و توسعه‌دهندگاننرم‌افزار حسابداری نارنگ‌سیستم، نیاز و خواست مشتریان است که در توسعه محصول در نظر گرفته می‌شود.
با وجود اینکه سیستم حسابداری نارنگ بر روی بستر اینترنت ارائه می شود، این نرم‌افزار بسیار سریع است. تجربه کاربری ارائه شده در نارنگ‌سیستم نه تنها از لحاظ سرعت با نرم‌افزارهای دیگر تحت‌ویندوز رقابت می کند بلکه در بسیاری از موارد عملیات را سریعتر نیز انجام می دهد.
یکی از مزیت های دیگر نارنگ استفاده از سیستم رایانش ابری و اینترنت در خدمات دهی می باشد، که تا پیش از این در سیستم های حسابداری سنتی در دسترس نبوده اند.
نویسنده مقاله: زهره نوروزی